Radix, nummer 1, 2017
Recht om vrij te zijn
€ 14,00
In dit nummer:
Francisco de Vitoria en een christelijk perspectief op mensenrechten Mark Joosse
Augustinus over het wezen van vrijheid en de bedreiging van die vrijheid Willem Boerma
Rede Social Venturing Economie: weten voor wie Gert van Dijk
Rede Economieonderwijs in balans: je geld én je leven Lans Bovenberg
Boekbesprekingen
Taede Smedes God: Iets of niets?
Bernts & Berghuijs God in Nederland. 1966-2015
Rodney Stark Bearing False Witness. Debunking Centuries of Anti-Catholic History
Frans de Waal Zijn we slim genoeg om te weten hoe slim dieren zijn?
Bert Loonstra Verkiezing – Verzoening – Verbond
Redactioneel
Vandaag de dag zijn rechten en vrijheden van mensen een actueel thema. Hoe spraken christelijke denkers hier in de geschiedenis over?
“…in Nederland doen politieke partijen voorstellen die haaks staan op de mensenrechten. […] Juist in deze tijden van maatschappelijke en politieke spanningen, moeten we waakzaam zijn voor de aantasting van onze meest fundamentele rechten”.
Deze noodkreet verscheen begin maart op de website van Amnesty International, een organisatie die de naleving van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens nastreeft. In deze tijd van politiek en maatschappelijk tumult lijken vragen en discussies omtrent vrijheid en de rechten van de mens actueler dan ooit. In haar jaarrapport over 2016 concludeert Amnesty tevens dat het wij-zij-denken schering en inslag is. Hierdoor wordt de wereld steeds meer verdeeld en bedreigd. Ze stelt dat wij, gewone mensen, in actie moeten komen en opkomen voor de fundamentele waarden van de menselijke waardigheid en gelijkheid overal ter wereld.
Dit nummer gaat in op deze actuele thematiek en staat stil bij vragen over onze rechten en vrijheden, en de manier waarop wij in onze samenleving met elkaar omgaan. De verschillende artikelen benaderen deze vraagstukken ook vanuit een christelijk perspectief. Hoe spraken christelijke denkers in de geschiedenis hierover en welke handvatten biedt christelijk gedachtegoed op deze belangrijke kwesties?
Vitoria en mensenrechten
Mark Joosse trapt dit nummer af met een artikel over de relatie tussen het christendom en de herkomst van mensenrechten. Dit doet hij aan de hand van het denken van Francisco de Vitoria (afbeelding), een katholieke theoloog-filosoof uit de zestiende eeuw. In de tijd van Vitoria waren er discussies over de rechten van inheemse volken en dan meer specifiek van de Indianen. De veroveringen van Amerikaans gebied door de Spanjaarden had namelijk geleid tot het behandelen van de Indianen als slaven. Vitoria wilde de banden met het Spaanse vorstenhuis goed houden, maar had tegelijkertijd ook sympathie voor de Indianen. Ondanks deze spagaat heeft hij toch kritiek geuit op het geweld jegens inheemse volken en de koloniale politiek. De mens als beeld van God lag voor hem aan de basis van de universaliteit van mensenrechten. De grote rol van het christendom in zijn denken maakt dat er verschillende interpretaties bestaan over de universaliteit van zijn denken over mensenrechten. Joosse sluit zijn beschouwing dan ook af met een korte uiteenzetting van deze interpretaties.
Augustinus en vrijheid
In het tweede artikel gaat Willem Boerma aan de hand van Augustinus op zoek naar het wezen van vrijheid. Hij begint door te kijken naar de mensvisie van Augustinus en zijn begrip van vrijheid. Vanuit daar laat Boerma zien hoe gewoonte en het kwaad een bedreiging vormen voor het wezen van vrijheid en geen recht doen aan het mens-zijn. Dit laatste is nou juist waar vrijheid in essentie over gaat.
Vrijheid in ondernemen
Het volgende artikel bespreekt een meer praktische invulling van het omzien naar en recht doen aan elkaar. Vanuit economische hoek neemt Gert van Dijk ons mee in de manier waarop groepen en projecten ondersteund kunnen worden in de specifieke problemen waarmee zij zitten. Dit lezen we in zijn oratie met de titel 'Social Venturing Economie: weten voor wie', die hij eind 2016 uitsprak aan de Tilburg University. Bij Social Venturing, ofwel maatschappelijk ondernemen, gaat het om het investeren van kennis en (financiële) middelen in (doel)groepen en projecten, wiens problemen niet of onvoldoende worden ondersteund door de markt en de overheid. Van Dijk stelt dat de huidige gebruikelijke manier van ondernemen en ontwikkelingswerk onder andere leidt tot afhankelijkheid en opportunisme bij de doelgroep. Daarom moeten deze mensen de vrijheid krijgen om zelf keuzes te maken en te leren articuleren wat ze wél en wat ze niet willen. Als ze zowel het probleem als de oplossing ervaren als iets ‘eigens’ blijven ze betrokken en zich verantwoordelijk voelen voor gekozen oplossingen.
Recht doen aan mensbeeld
Ook het laatste artikel is een bewerking van een inaugurele rede. Lans Bovenberg sprak deze eind december uit bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar ‘Vernieuwing van Economieonderwijs’ aan Tilburg University. Bovenberg pleit hierin voor een breder mensbeeld in de economie en het economieonderwijs. Daar waar de mens nu als rationeel, individualistisch en zelfzuchtig centraal staat, staat Bovenberg een meer relationeel mensbeeld in de economie voor. In zijn rede zoekt hij naar het verkrijgen van een juiste balans in dezen, en kijkt naar de manier waarop de mens het meest recht wordt gedaan in het vakgebied van de economie.
Bestel dit nummer € 14,00 (inclusief verzendkosten)